هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)
مقدمه:
هیدروکورتیزون یک هورمون استروئیدی گلوکوکورتیکوئیدی است که در درمان های مختلف پزشکی استفاده می شود.
اطلاعات مولکولی
فرمول شیمیایی: C21H30O5
وزن مولکولی: 362.46 گرم بر مول
نام (11β)-11,17,21-trihydroxypregn-4-ene-3,20-dione: IUPAC
مترادف ها: کورتیزول، 11β-هیدروکورتیزون، 17-هیدروکسی کورتیکوستروئید
هیدروکورتیزون را می توان از چندین راه تجویز کرد:
· خوراکی: قرص یا کپسول.
· موضعی: کرم ها و پمادها برای بیماری های پوستی.
· تزریقی: تزریق داخل وریدی یا عضلانی برای اثرات سیستمیک.
· رکتوم: شیاف برای درمان موضعی.
سایر نام های متداول: کورتیزول
|
ردیف
|
نام و ملح دارو
|
خواص ظاهری
|
حلالیت
|
|
1
|
هیدروکورتیزون
|
پودر کریستالی سفید، بدون بو و با طعم تلخ است و در حدود 215 درجه سانتی گراد ذوب می شود که با تخریب همراه است.
|
در دمای 25 درجه سانتی گراد در آب با نسبت 0.28 میلی گرم در میلی لیتر، در اتانول 15 تا 25 میلی گرم در میلی لیتر و در پروپیلن گلیکول 12/7 میلی گرم در میلی لیتر حل می شود.
|
|
2
|
هیدروکورتیزون استات
|
پودر کریستالی سفید، بدون بو و بی طعم و تا حدودی جاذب رطوبت است و نقطه ذوبی حدود 200 درجه سانتی گراد دارد که با تخریب همراه است.
|
در آب به سختی و معادل 1 میلی گرم در 100 میلی لیتر و در اتانول معادل 450 میلی گرم در 100 میلی لیتر حل می شود.
|
|
3
|
هیدروکورتیزون سدیم سوکسینات
|
پودر سفید آمورف بی بو و جاذب رطوبت که نقطه ذوبی بین 169 تا 171/2 درجه سانتی گراد دارد.
|
به خوبی در آب و اتانول (حدود 500 میلی گرم در میلی لیتر) حل می شود.
|
نکته: هیدروکورتیزون به صورت پایه در شکل دارویی قرص و به صورت هیدروکورتیزون استات در کرم و پماد موضعی، پماد چشمی و در قطره گوشی (به همراه اسید استیک) در ایران وجود دارد. ملح سدیم سوکسینات نیز در فرآورده تزریقی هیدروکورتیزون کاربرد دارد.
موارد مصرف و کاربرد در فرمولاسیون: هیدروکورتیزون موضعی یک کورتیکواستروئید خفیف است که به کاهش التهاب، قرمزی و خارش مرتبط با بیماری های پوستی مختلف کمک می کند. این در اشکال مختلفی از جمله کرم، پماد، لوسیون، ژل و اسپری موجود است.
هیدروکورتیزون موضعی معمولاً برای موارد زیر تجویز می شود:
اگزما: به کاهش علائمی مانند خارش و التهاب کمک می کند.
درماتیت: برای درماتیت تماسی و سایر بیماری های التهابی پوست موثر است.
پسوریازیس: پوسته پوسته شدن و قرمزی مرتبط با پسوریازیس را کاهش می دهد.
واکنش های آلرژیک: واکنش های پوستی ناشی از آلرژی، از جمله نیش حشرات و بثورات را درمان می کند.
هموروئید: در کرم هایی برای کاهش التهاب و ناراحتی در ناحیه مقعد استفاده می شود.
مکانیسم عمل
هیدروکورتیزون با فعال کردن مواد طبیعی در پوست برای کاهش تورم، قرمزی و خارش عمل می کند. آزاد شدن واسطه های التهابی را مهار می کند و علائم را تسکین می دهد.
ناسازگاری با سایر مواد و محیط کار: این ترکیب با کلسی پوترین ناسازگار است.
شرایط نگهداری: به شرح زیر است:
- هیدروکورتیزون: در ظرف در بسته و در دمای 25 درجه سانتی گراد (بین 15 تا 30 درجه سانتی گراد) نگهداری شود
- هیدروکورتیزون استات: در ظرف در بسته نگهداری شود.
- هیدروکورتیزون سدیم سوکسینات: در ظرف با در محکم و مقاوم به نور نگهداری شود.