ساکاروز (sucrose)

1. نام های غیر اختصاصی(ژنریک):

فارماکوپه بریتانیا: ساکاروز

فارماکوپه ژاپن: ساکاروز

فارماکوپه اروپا: ساکاروز

دارونامه ملی فارماکوپه آمریکا: ساکاروز¹

2. نام های مترداف:

چغندر قند؛ نیشکر؛ ؛شکر تصفیه شده؛ ساکاروز؛ ساخاروم؛  قند؛

α-D-glucopyranosyl-ß -D-fructofuranoside

3. نام شیمیایی:

ß-D-fructofuranosyl-α-D-glucopyranoside                

4. فرمول تجربی و وزن مولکولی:

C₁₂H₂₂O₁₁        342.30

5. فرمول ساختاری: 

6. مقوله عملکردی:

پایه شیرینی پزی؛ روکش قرص؛ کمک به گرانولاسیون؛ عامل سوسپانسیون کننده ؛ عامل شیرین کننده؛ چسباننده قرص؛ رقیق کننده قرص و کپسول؛ پرکننده قرص؛ عامل درمانی؛ عامل افزایش دهنده گرانروی (ویسکوزیته)

7. کاربرد در فرمولاسیون دارویی یا فنآوری:

ساکارز به طور گسترده در فرمولاسیون های خوراکی دارویی استفاده می شود.

شربت ساکارز، حاوی 50 تا 67 درصد وزنی ساکارزاست،که به عنوان یک بایندر برای گرانولاسیونمرطوب  در قرص سازی ازآن استفاده می شود. پودر ساکارز به عنوان یک چسب مایع خشک (20-2 درصد وزنی در وزن) یا به عنوان عامل حجیم کننده و شیرین کننده در قرص های جویدنی و مکیدنی عمل می کند. قرصهایی که حاوی مقادیر زیادی ساکارز هستند ممکن است بقدری سفت شوند که منجر به بازشدن را به تاخیر بیندارند.

شربت ساکارز به عنوان روکش قرص در غلظت های بین 50 تا 67 درصد وزنی استفاده می شود. در غلظت های بالاتر، وارونگی جزئی ساکارز رخ می دهد که این خود ایجاد پوشش قندی را مشکل میسازد.

شربت ساکارز به طور گسترده ای به عنوان وسیله ای در اشکال مایع خوراکی برای بهبود طعم یا افزایش ویسکوزیته استفاده می شود.

ساکارز به عنوان یک رقیق کننده در محصولات حاوی پروتئین در فریز درایینگ استفاده شده است.

ساکارز همچنین به طور گسترده در غذاها و شیرینی ها استفاده می شود و به لحاظ درمانی در خمیرهای شکری برای التیام ‌بخشیدن زخم ها استفاده می شود. جدول شماره1 را ببینید.

جدول شماره 1. کاربردهای ساکاروز

8. خواص ظاهری:

ساکارز قندی است که از نیشکر , (Saccharum officinarum Linne) چغندر قند(Beta vulgaris)

و منابع دیگر به دست می آید. ساکارز شامل هیچ ماده اضافه شده ای نیست و به صورت کریستال های بی رنگ و کریستالی ظاهر می شود. به صورت توده ای، بلوکی یا پودر کریستالی سفید است که بی بو است و طعم شیرینی دارد. 

9. مشخصات فارماسیوتیکس:

جدول شماره 2. مشخصات فارماسیوتیکس ساکارز

10. ویژ گی های خاص:

چگالی (bulk):

0/93 گرم بر سانتی متر مکعب (ساکارز کریستالی)؛

0/60 گرم بر سانتی متر مکعب (ساکارز پودری).

چگالی (tapped):

1/031 گرم بر سانتی متر مکعب (ساکارز کریستالی)؛

0/82 گرم بر سانتی متر مکعب (ساکارز پودری).

چگالی (واقعی):

1/6 گرم بر سانتی متر مکعب

ثابت تفکیک:

 62/12 pKa =

جریان پذیری:

ساکارز کریستالی جریان آزاد دارد، در حالی که به صورت پودرشکل ساکارز یک جامد منسجم است.

نقطه ذوب:

186-160درجه سانتیگراد (با تجزیه)

میزان رطوبت:

ساکارز با گرانولاسیون ریز جاذب رطوبت است و تا 1 درصد آب را جذب می کند.

اسمولاریته:

یک محلول آبی 9/25 درصد وزنی هم اسمزی با سرم دارد.

توزیع اندازه ذرات:

ساکارز پودری، یک پودر دانه ای سفید و نامنظم است. مواد کریستالی شامل گرانول های کریستالی بی رنگ مکعبی شکل می شود.

انحلال پذیری:

11. ثبات و شرایط نگهداری:

ساکارز در دمای اتاق و در رطوبت نسبی متوسط، ​​پایداری خوبی دارد و در دمای 90 درجه سانتیگراد تا 1% رطوبت آزاد شده را جذب می کند. اگر ساکارز تا دمای بالای 160 درجه سانتیگراد گرم شود، به کارامل تبدیل می شود. محلول های رقیق ساکارز مستعد تخمیر شدن توسط میکروارگانیسم ها هستند، اما در برابر تجزیه در غلظت های بالاتر، به طور مثال غلظت وزنی بالای 60 درصد، از خود مقاومت نشان میدهند. محلول های آبی ساکارز ممکن است با اتوکلاو  یا تصفیه شدن( فیلتراسیون)، استریل شوند.

هنگامی که ساکارز به عنوان پایه ای برای شیرینی جات طبی استفاده می شود، فرآیند پخت، در دمای 110 تا 145 درجه سانتیگراد، باعث می شود مقداری وارونگی جهت تشکیل دکستروز و فروکتوز اتفاق بیفتد.  این فروکتوز به شیرینی جات چسبندگی می دهد اما به دلیل بافت آن از کدر شدن جلوگیری می کند. در صورت حضور اسیدها، وارونگی خصوصا در دماهای بالاتر از 130 درجه سانتیگراد تسریع می شود.

مواد فله باید در یک ظرف کاملا در بسته درجای خشک و خنک نگهداری شود.

12. ناسازگاری ها:

ساکارز پودری ممکن است با مقادیر بسیار کم  فلزات سنگین آلوده شود، که می تواند منجر به ناسازگاری با اجزاء سازنده فعال، به عنوان مثال، اسید اسکوربیک شود. همچنین ساکارز ممکن است در فرآیند پالایش به سولفیت آلوده بشود. اگر مقدار سولفیت بالا باشد، تغییر رنگ در قرص های با روکش قند رخ میدهد. برای برخی رنگهای خاص که در پوشش‌های قندی استفاده می‌شود، حداکثر مقدار سولفیت عمدتا به شکل گوگرد، 1 قسمت درهر میلیون محاسبه می‌شود. در حضور رقیق کننده یا اسیدهای غلیظ، ساکارز هیدرولیز یا وارونه شده، به دکستروز و فروکتوز (قند معکوس) تبدیل میشود. ساکارزممکن است به درب بطری آلومینیومی آسیب برساند.

 13. روش ساخت:

ساکارز از گیاه نیشکر که حاوی 15 تا 20 درصد ساکارز و چغندرقند که حاوی 10 تا 17 درصد ساکارز است،  به دست می آید. شیرابه( عصاره) این منابع برای پروتئین ها ی محلول در آب دلمه می بندد، که با کف (چربی گیری) حذف می شوند. سپس محلول برآیند از طریق یک رزین دارای تبادل یونی یا زغال، رنگ زدایی و تغلیظ میشود. در صورت سرد شدن، ساکارز متبلور شده و باقیمانده محلول دوباره تغلیظ شده و ساکارز بیشتری به رنگ شکر قهوه ای و ملاس تولید میکند.

14. ایمنی:

ساکارز در روده کوچک توسط آنزیمی بنام ساکاراز، هیدرولیز(تجزیه) می شود و دکستروز و فروکتوز تولید میکند که این موجب جذب آن می شود. اگر ساکارز به صورت داخل وریدی تجویز شود، بدون تغییراز طریق ادرار، از بدن دفع می شود.

گرچه ساکارز به طور وسیع در اغذیه و فرمولاسیون های دارویی استفاده می شود، مصرف ساکارز باعث نگرانی است و در بیماران مبتلا به دیابت یا سایر موارد، عدم تحمل سوخت و ساز قند این گونه بیماران باید تحت مراقبت باشد. ساکارز در مقایسه با سایر کربوهیدرات ها، پوسیدگی بیشتری ایجاد میکند چون به سهولت به پلاک دندان تبدیل می شود. به همین علت کاربرد آن در فرمولاسیون های دارویی خوراکی رو به کاهش است.

اگرچه ساکارز با چاقی مفرط، آسیب به کلیه ها و سایر بیماری های دیگر مرتبط است، اما شواهد قطعی ارتباط مصرف ساکارز با برخی از بیماری ها اثبات پذیر نیست. بنابراین، کاهش مصرف ساکارز در رژیم های غذایی مربوطه توصیه می شود.

15. اقدامات احتیاطی:

اقدامات احتیاطی نرمال که متناسب با شرایط و مقدار مواد مورد استفاده را رعایت کنید. استفاده از محافظ چشم و دستکش توصیه می شود. در انگلستان، حد در معرض  قرار گرفتن در محل کار برای ساکارز 10 میلی گرم بر متر مکعب در بلند مدت ( 8 ساعت در منطقه کاری)³ و 20 میلی گرم بر متر مکعب درکوتاه مدت است.

نظرات:

ترکیب مولکولی دکستروز و فروکتوز از هیدرولیزکردن ساکارز با یک ماده مناسب اسید معدنی مانند اسید هیدروکلریک تولید می شود. قند معکوس احتمالا به عنوان یک عامل تثبیت کننده، به منظور کمک به جلوگیری از کریستالیزه شدن شربت های ساکارز و گرانولاسیون در شیرینی پزی استفاده می شود.